زخم های دیابتی چه هستند و چگونه درمان میشوند؟

دیابت (diabetes)، بزرگ‌ترین اپیدمی قرن که در حال حاضر، سریع‌ترین رشد را دارد، ممکن است عارضه‌هایی را ایجاد کند. دیابت، یکی از عوارض جانبی بسیار خطرناک بیماری دیابت، زخم پای دیابتی است. زخم‌های پا، یک عارضه رایج از دیابت کنترل نشده هستند که در اثر آسیب دیدن بافت پا ایجاد می‌شوند. معمولاً این زخم‌ها، در زیر انگشتان بزرگ ‌پا و پاشنه پا به وجود می‌آیند و ممکن است تا استخوان این افراد نیز گسترش پیدا کنند.

در صورت کنترل قند خون، دیابت تقریباً بی ضرر است؛ اما وضعیت قند خون بالا همراه با این بیماری می‌تواند منجر به برخی از عوارض جدی شود. اگر مدت طولانی قند خون بدون کنترل باقی بماند یا اگر بیماران دیابتی برای مدیریت بیماری نتوانند شیوه زندگی خود را تغییر دهند، در جلوگیری از بروز عوارض مشکلات زیادی دارند. یک عارضه جدی که ممکن است دیابتی‌ها با آن روبرو شوند زخم های دیابتی است.

علل درد پا و زخم‌های دیابتی

برخی از عوارض بیماری دیابت باعث سخت‌تر شدن و کندتر شدن روند بهبود زخم‌های دیابتی می‌شوند. ازجمله این عوارض عبارت‌اند از:

1. گردش خون ضعیف
گردش خون ضعیف نوعی از بیماری‌های عروقی است که در آن خون به‌طور مؤثر در پاها جریان نمی‌یابد. گردش خون ضعیف، می‌تواند پاسخ به درمان‌های زخم پا را کندتر کند و منجر به‌کندی روند بهبود شود.

2. قند خون بالا (هیپوگلیسمی)
سطح بالای قند خون می‌تواند روند بهبود زخم پا را کاهش دهد، بنابراین مدیریت قند خون حیاتی است. افراد مبتلا به دیابت نوع 2 اغلب زمان بیشتری را برای مبارزه با عفونت ناشی از زخم‌ها می‌گذرانند.

3. آسیب عصبی
آسیب‌های عصبی یکی از عوارض بالا بودن قند خون در مدت طولانی است که حتی می‌تواند منجر به از دست دادن احساس و اعصاب پاها شوند. در اغلب موارد، اعصاب آسیب‌دیده در ابتدا احساس سوزش و درد ایجاد می‌کند اما به مرور زمان و در طولانی مدت احساس درد در پا کاهش پیدا می‌کند و ایجاد زخم بدون درد می‌کند که می‌تواند باعث زخم پای دیابتی شود.

4. زخم و التهاب پا
زخم‌ها می‌توانند توسط ترشحات و گاهی اوقات یک توده قابل‌توجه نمایان شوند که همیشه دردناک نیستند.
خشکی پوست در دیابت شایع است. پای شما ممکن است بیشتر در معرض ترک خوردن باشد. پینه، میخچه، زخم‌های ریز و در نهایت خونریزی ممکن است اتفاق بیفتد.

عوامل خطرناک برای زخم دیابتی

همه افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر زخم پا هستند که می‌تواند علل مختلفی داشته باشند. برخی از این عوامل می‌تواند خطر بروز زخم پا را افزایش دهد، از جمله:

• کفش‌های بی‌کیفیت
• عدم رعایت بهداشت (عدم شستشوی منظم)
• اصلاح نادرست ناخن پا
• مصرف الکل
• بیماری چشم به علت دیابت (رتینوپاتی)
• بیماری قلبی
• بیماری کلیوی
• چاقی
• مصرف دخانیات

علائم زخم‌های دیابتی

زخم‌های دیابتی ممکن است با علائم و نشانه‌های زیر وجود داشته باشد:

• درد مزمن یا کاملاً بدون درد
• علائم التهاب (تورم، قرمزی، سوزش، درد)
• علائم عفونت (زهکشی چرک، ترشحات، بوی بد و بافت مرده)
• بی‌حسی و کوفتگی (علائم آسیب عصبی)
• تب یا لرز (علائم عفونت رو به تدریج که می‌تواند تهدیدکننده اندام یا حتی تهدیدکننده زندگی باشد)

افراد در معرض خطر زخم دیابتی

داشتن مقادیر بالای گلوکز خون برای مدت طولانی باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن نادرست عمل کند. به دلیل کاهش جریان خون و اعصاب آسیب‌دیده، بیماران مبتلا به دیابت کنترل نشده در معرض خطر ابتلا به زخم‌های مزمن یا آلوده هستند. این خطر برای بیماران دیابتی که دارای بیماری‌های مزمن دیگری هستند مانند آترواسکلروز، کلسترول بالا، چاقی یا ایدز نیز بیشتر است. اگر بیمار رژیم غذایی ناسالمی داشته باشد، سیگار بکشد و ورزش نکند، در معرض خطر بیشتری برای زخم‌های دیابتی قرار دارد. هر بیمار که مشاغل خطرناکی دارد، مانند کارهایی که شامل کار با ماشین‌آلات سنگین، استفاده از ابزارهای تیز برای ساخت و ساز و یا ورزش‌های خشن است، در معرض خطر بیشتری قرار دارد.

درمان زخم‌های دیابتی

بهترین روش درمانی پیشگیری است، زیرا درمان پزشکی برای زخم‌های دیابتی کمک محدودی را ارائه می‌دهد. در صورت بروز زخم، درمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
همه زخم‌ها را تمیز کرده و به صورت مرتب پانسمان کنید.

• آنتی‌بیوتیک‌ها
• دبریدمان جراحی (بافت مرده یا آلوده برداشته می‌شود تا بافت سالم بهبود یابد و احیا شود).
• مراجعه به پزشک متخصص یا مرکز مراقبت از زخم (برای بیماران مبتلا به کالوس و افراد دارای زخم‌های مزمن)
• قطع عضو (برای نجات هرچه بیشتر اندام در صورت وجود عفونت جدی)

روش‌های پیشگیری از زخم‌های دیابتی

پیشگیری از زخم‌های دیابتی برای اطمینان از یک زندگی سالم عادی و فعال برای بیماران دیابتی بسیار مهم است. یادآوری این نکته حائز اهمیت است که زخم‌های دیابتی در برخی موارد می‌توانند ناتوان‌کننده و تهدیدکننده زندگی باشند. پیشگیری باید با روشهای زیر صورت گیرد :

• کنترل دیابت با پیروی از توصیه‌های پزشک برای درمان و اصلاح شیوه زندگی که شامل رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، ترک سیگار و نظارت منظم بر میزان قند خون است.
• بازرسی روزانه و تمیز کردن اندام‌ها زیرا آن‌ها مستعد زخم‌ها و جراحات هستند.
• کوتاه کردن دقیق و صحیح ناخن‌ها
• همیشه از جوراب‌های تمیز استفاده کنید تا از پا محافظت کنید و هرگز پا برهنه راه نروید (از جوراب‌های محکم که ممکن است گردش خون به پاها را کاهش دهد، خودداری کنید).

زمان مراجعه به پزشک

اگر متوجه سیاه شدن بافت پا همراه با بی‌حسی شدید، فوراً به پزشک مراجعه کنید و به دنبال درمان زخم پای عفونی باشید. اگر این عارضه درمان نشود، زخم‌ها می‌توانند آبسه‌ها را ایجاد کنند و در سطح پا گسترش یابند. در این مرحله، زخم‌ها اغلب می‌توانند توسط جراحی، قطع عضو، یا جایگزینی پوست از دست رفته توسط جایگزین‌های مصنوعی پوست درمان شوند.