درماتیت آتوپیک چیست و چگونه درمان میشود؟

درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis) یا اگزما و یا نرودرماتیت یک نوع بیماری اگزمایی مزمن است که معمولاً در کودکی آغاز می‌شود. درماتیت آتوپیک یک بیماری پوستی شایع و ماندگار است. این بیماری درصد زیادی از مردم دنیا را تحت تأثیر خود قرار داده است. آتوپی نوعی آلرژی خاص است که معمولاً با آسم، آلرژی استنشاقی (تب یونجه) و درماتیت مزمن همراه است. درماتیت آتوپیک یک بیماری شناخته شده ارثی است که می‌تواند اعضای یک خانواده را درگیر کند.

پزشک معمولاً با توجه به ظاهر، میزان عارضه پوستی به وجود آمده و سابقه خانوادگی آسم و یا تب یونجه این بیماری را تشخیص می‌دهد. کلمه آتوپیک یک کلمه یونانی به معنی «عجیب» و عبارت درماتیت به معنی «التهاب پوستی» است. بسیاری از پزشکان و بیماران از کلمه اگزما برای اشاره به این بیماری پوستی استفاده می‌کنند. به این بیماری گاهی اوقات به آن neurodermatitis نیز گفته می‌شود. در صورت بروز درماتیت اتوپیک پوست فرد به شدت ملتهب، قرمز، پوسته پوسته شده و فرد احساس خارش خواهد داشت. علاوه بر موارد گفته شده یکی از عوارض بسیار شایع که مبتلایان به درماتیت آتوپیک از آن شکایت می‌کنند، خشکی بیش از حد پوست است.

علل ایجاد درماتیت آتوپیک

• علت اگزمای اتوپیک دقیقاً مشخص نیست؛ اما برخی از عوامل با آن مرتبط هستند، مانند: ژنتیک، آلرژی و اگزما خانوادگی.
• سیستم ایمنی: یک سیستم ایمنی که کاملاً رشد نکرده است ممکن است بر توانایی محافظ پوست تأثیر بگذارد.
• عوامل خارجی: این شامل هوای زمستانی، خشکی، درجه حرارت گرم و عدم مرطوب شدن پوست می‌شود.

علائم اصلی درماتیت آتوپیک

توزیع درماتیت براساس سن فرد فرق می کند و دارای ۳ مرحله است:

درماتیت آتوپیک در شیرخوارگی و نوزادی:

این مرحله از بیماری درماتیت آتوپیک از ۲ ماهگی آغاز می‌شود و نیمی از این موارد تا ۱۸ ماهگی فروکش می‌کنند. ٪۶۰ موارد درماتیت آتوپیک از سال اول زندگی مخصوصاً ۲ ماهگی شروع می‌شود. علائم بیماری درماتیت آتوپیک با قرمزی و پوسته شدن گونه‌ها آغاز و به سر، گردن، پیشانی، نواحی اکستانسور انتهاها پیشروی می‌کند. ناحیه پوشک و مرکز صورت (دور دهان و لب) درگیر نمی‌باشد. ضایعات مترشحه و چرکی و اگزوداتیو هستند.

بزرگی غدد لنفاوی (لنفادنوپاتی) و بروز عفونت ثانویه شایع است. بیماری سیر نوسان دار (خاموشی و تشدید) دارد که با عواملی مثل دندان درآوردن، عفونت تنفسی، تحریکات احساسی و تغییرات آب و هوا مرتبط می‌باشد.

درماتیت آتوپیک در کودکان:

شروع این مرحله از درماتیت آتوپیک از ۱۸ تا ۲۴ ماهی است که الگوی درگیری ضایعات تغییر می کند و تا ۱۲-۱۰ سالگی ادامه دارد. نواحی شایع درگیر در کودکان مبتلا به درماتیت آتوپیک شامل: نواحی فلکسورها شامل چینهای آرنج، زانو، مچ دست، مچ پا، پلک و طرفین گردن است. به ضایعات طرفین گردن Atopic dirty neck می گویند؛ چراکه موجب پیگمانتاسیون رتیکولر می‌شود. ضایعات با ادامه پیدا کردن خارش نهایتا ظاهر لیکنیفیکه (شبیه به چرم) پیدا می‌کنند. در این گروه درگیری دست به همراه تغییرات ناخن شایع است. همچنین احتمال عفونت‌های ثانویه باکتریال و هرپس سیمپلکس (HSV) در این مرحله وجود دارد.

درماتیت آتوپیک در بزرگسالان (بالغین):

این مرحله از بیماری پوستی درماتیت آتوپیک از ۱۲ سالگی به بعد است. پوست این بیماران خشک است. حالات مختلف درگیری به صورت درگیری منتشر و یا مشابه درگیری کودکان (سطوح فلکسور) وجود دارد. اغلب تجمع باکتری استاف طلایی وجود دارد. در بیماران تیره پوست ضایعات شدیداً پیگمانته و گاهی هیپوپیگمانتاسیون به علت خراشیدگی ایجاد می شود. عفونت HIVدر تشدید یا بروز بیماری نقش دارد.

طبقه‌بندي درماتيت آتوپيک

درماتيت آتوپيک به ۳ فاز تقسيم مي‌شود:

فاز شيرخوارگي (از تولد تا ۲ سالگي)، فاز کودکي (از ۲ تا ۱۲ سالگي)، فاز بزرگسالي (۱۲ سالگي تا بزرگسالي).

فاز بالغان درماتيت آتوپيک از زمان بلوغ شروع مي‌شود. دليل بازگشت مجدد التهاب در اين زمان نامشخص است؛ ولي ممکن است به تغييرات هورموني يا استرس اوايل بلوغ مربوط باشد.ممکن است بزرگسالان تاريخچه‌اي از درماتيت در سال‌هاي قبل نداشته باشند؛ ولي اين امر نامعمول است، مانند فاز کودکي، التهاب موضعي يا ليکنيفيکاسيون، شايع‌ترين الگو است. احتمالاً يک ناحيه يا نواحي متعددي گرفتار مي‌شوند. الگوهاي ويژه بزرگسالي به شرح زير است:

• گرفتاري نواحي فلکسور: به صورت ليکنيفيکاسيون نواحي فلکسور ديده مي‌شود.
• درماتيت دست: احتمالاً درماتيت دست شايع‌ترين تظاهر در بزرگسالان است. بزرگسالان در محيط خانه و در محل کار در معرض مواد شيميايي محرک متنوعي قرار دارند. تحريک، باعث قرمزي و پوسته‌ريزي سطح پشتي دست و اطراف انگشتان مي‌شود. خارش پوست به وجود آمده و خاراندن اجتناب‌ناپذير، باعث ترشح دلمه و در انتها ليکنيفيکاسيون مي‌شود.
• التهاب دور چشم‌ها: پلک‌ها نازک هستند. اغلب با محرک‌ها مجاورند و به آساني با خاراندن صدمه مي‌بينند. اغلب بالغان مبتلا به درماتيت آتوپيک، التهابي محدود به پلک‌هاي فوقاني دارند. اين افراد ادعا مي‌کنند به چيزي آلرژي دارند؛ اما حذف آلرژن‌هاي التهابي ممکن است مشکل را حل نکند. مالش عادتي پلک‌هاي ملتهب به‌طور تيپيک وجود دارد.
• ليکنيفيکاسيون ناحيه آنوژنيتال: ليکنيفيکاسيون ناحيه آنوژنيتال احتمالاً در بيماران مبتلا به درماتيت آتوپيک از ديگران شايع‌تر است. نواحي گرم و مرطوب‌تر ممکن است با خارش تحريک شوند.

میزان شیوع درماتیت آتوپیک

نزدیک به ۲۳۰ میلیون نفر در سرتاسر دنیا، به درماتیت آتوپیک مبتلا هستند و شیوع مادام‌العمر آن در کشورهای ثروتمندتر، بیش از ۱۵ درصد است. این بیماری معمولاً در افرادی بروز می‌دهد که به حساسیتی خاص به همراه تب یونجه، آسم و حساسیت‌های غذایی مبتلا هستند. درماتیت آتوپیک با اینکه در تمامی نژادها بروز می‌دهد؛ اما برخی نژادها بیشتر مستعد ابتلا به آن هستند. مطالعات ژنتیک، بیانگر وجود شدت‌های متفاوتی از این بیماری، در میان افراد است.

افراد در معرض خطر درماتیت آتوپیک

• درماتیت آتوپیک معمولاً در دوران شیرخوارگی شروع شده و تا ۲۰ درصد کودکان را نیز مبتلا می‌کند. نزدیک به ۸۰ درصد کودکان مبتلا، پیش از رسیدن به سن ۶ سالگی به آن دچار شده‌اند. افراد با هر سنی می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند. با اینکه درماتیت آتوپیک ممکن است در انتهای کودکی و نوجوانی نیز بروز دهد؛ اما شیوع آن در جوانان حداکثر ۲۶ ساله ۵ تا ۱۵ درصد است.
• کودکانی که آلرژی یا اعضای خانواده مبتلا به درماتیت آتوپیک دارند، احتمال بیشتری برای ابتلا به درماتیت آتوپیک دارد.

پیشگیری از اگزمای آتوپیک

• می‌‌بایست تا حد امکان از تماس با عوامل تشدید کننده بیماری همچون محرک‌‌ها، صابون‌‌های قوی، گرمای زیاد، تعریق و مواد حساسیت‌زا پرهیز کرد.
• استفاده از مرطوب کننده‌ها به‌طور مستمر و بخصوص پس از استحمام به منظور نگاه داشتن آب در پوست از اصول مهم پیشگیری است.
• می‌‌توان از وازلین یا کرم‌های مختلفی که برای این منظور در دسترس است استفاده کرد. علاوه بر اینها رعایت نکات زیر می‌تواند بسیار کمک‌ کننده باشد:
• از تغییرات ناگهانی حرارت و رطوبت در محیط بپرهیزید.
• از تعریق یا گرمای بیش از حد پیشگیری کنید.
• استرس را کاهش دهید.
• از تماس با مواد ایجاد کننده خارش مثل پشم یا سایر محرک‌ها دور بمانید.
• از صابون‌های قوی، پاک‌کننده‌ها یا ملاسما اجتناب کنید.
• از فاکتور‌های آلرژن محیطی مثل زوائد حیوانات، زباله و… اجتناب کنید.

درمان‌های موضعی درماتیت آتوپیک

از استروئیدهای موضعی می‌توان استفاده کرد. مصرف استروئید موضعی (پماد کورتون) در شب همراه با امولینت در روز برای کنترل بیماری کافی است. در موارد مقاوم و طولانی می توان از تاکرولیموس و پیمکرولیموس موضعی استفاده کرد. (پماد تاکرولیموس و پیمکرولیموس).

درمان‌های سیستمیک درماتیت آتوپیک:

1. آنتی‌هیستامین‌های نسل اول به ویژه هیدروکسی زین در کنترل خارش مؤثر است، لذا با کنترل خارش، خواب بیمار خوب می‌شود.
2. در موارد شدید و منتشر و ژنرالیزه می‌توان از استروئیدهای خوراکی (کورتون خوراکی) برای درمان درماتیت آتوپیک برای مدتی کوتاه استفاده کرد. برای جلوگیری از عفونت با استاف طلایی گاهی آنتی بیوتیک های خوراکی تجویز می‌گردند.
3. در موارد درماتیت آتوپیک مقاوم و پایدار، فتوتراپی با اشعه UV و PUVA موثر است.

عوارض درماتیت آتوپیک

درماتیت عصبی (Neurodermatitis)

خارش و خاراندن طولانی مدت پوست باعث افزایش شدت خارش و در نتیجه ابتلا به درماتیت عصبی (lichen simplex chronicus) می‌‌شود.درماتیت عصبی مشکلی است که در آن ناحیه‌ای از پوست که دائماً خارانده می‌‌شود، سفت و چرم مانند می‌‌شود.

عفونت‌های پوست

بعضی اوقات خاراندن پوست باعث شکستن آن شده و در نتیجه زخم‌های باز و آماده به آلوده شدن به وجود می‌‌آید.

عوارض چشمی‌‌

درماتیت آتوپیک شدید می‌‌تواند باعث عوارض چشمی‌‌شده و در نتیجه ممکن است آسیب دائمی ‌‌به چشم وارد شود.زمانیکه این عوارض رخ دهد، خارش درون و دور پلک‌ها شدید می‌‌شود. اگر شک دارید عوارض اگزمای آتوپیک باعث مشکلات چشمی ‌‌در شما شده، سریعاً به پزشک مراجعه نمایید.

• اگزمای سرشتی چیست؟
  تاریخ انتشار : 1400-05-24تاریخ بروز رسانی : 1400-05-26


• اگزما چیست و علت ایجاد آن کدام است؟
  تاریخ انتشار : 1400-05-13تاریخ بروز رسانی : 1400-05-14